Op de keper beschouwd is een dirigent eigenlijk een bijzonder vreemde snoeshaan. En waarom dan wel ?

Om te beginnen komt hij altijd als laatste het podium op, meestal zelfs zó laat, dat hij er een stevige pas in moet zetten om tijdig voor z’n meute te staan. En daar krijgt hij nog een applaus voor ook !

Dan draait hij zich om en presteert het om nota bene het gehele concert met zijn rug naar het publiek te gaan staan. Pas na de laatste noot keert hij zich om en neemt hij het applaus in ontvangst. En dat, terwijl juist hij nog niet het simpelste klankje voortgebracht heeft ! Want dat heeft de meute gedaan

Daarna verlaat hij als eerste –doorgaans wederom bijna op ’n holletje- het podium, alsof hij iets niet langer op kan houden.

Hij komt dus het laatst en gaat het eerst weg en toch krijgt hij het dikste salaris !

Merkwaardig, om niet te zeggen hoogst merkwaardig !

Maar kom, alle gekheid op een stokje, vandaag op een dirigeerstokje; wij zijn hier tezamen voor een serieuze zaak, n.l. de uitreiking van de Sakkoprijs voor Kunsten en Letteren 1993.

De jury heeft na serieus beraad unaniem besloten deze prijs toe te kennen aan de koordirigent Wim Steenbak, vanwege zijn uitzonderlijk artistieke vertolking van zowel het klassieke als het –in zekere zin best gedurfde- hedendaagse koorrepertoire, door diverse onder zijn bezielende leiding tot bijzondere hoogte uitgegroeide koren.

Hoe is dat allemaal begonnen ? Ik ga het u vertellen.

Wim is geboren in 1939 op 6 januari. Hij is dus niet alleen een Steenbak, maar ook een steenbok.

6 Januari: Driekoningen dus, in de nadagen van de sfeervolle kerstzang.

Al spoedig kon –mogelijk hierdoor geïnspireerd- vastgesteld worden, dat het borelingske begiftigd was met een zeldzaam volumineus stemgeluid, dat zich in z’n jeugd zou ontwikkelen tot een heldere jongenssopraan.

Zijn eerste kennismaking met muziek dankt hij aan broeder Karel van de

St. Jozefschool –nu basisschool ’t Fort-  die daar volgens de zgn. Ward-methode het vak muziek, wat neerkwam op zingen, gaf.

Zijn mooie stem bleef niet onopgemerkt en bezorgde hem de hoofdrol in verschillende kinderoperettes van de onlangs overleden broeder Matthias. Ook werd hij de sopraansolist van het parochiekoor van O.L.Vrouw van Lourdes onder leiding van Frits de Groot, de eenvoudige onderwijzer waar muzikaal Bergen op Zoom heel veel aan te danken heeft.

-Dat mag hier wel even tussendoor- Hij was het die de muzikaliteit van Wim al vroeg onderkende en hem op velerlei manieren geholpen en gestimuleerd heeft.

Hij gaf hem ook op de vrije woensdagmiddag orgelles.

Na de lagere school ging Wim naar de HBS-Mollerlyceum en werd natuurlijk lid van het schoolkoor. Daar zong hij de tenorsolo in de Missa Brevis van Mozart bij gelegenheid van 40 jaar Mollerlyceum.

Samen met enkele vrienden van het kerkkoor richtte bij –hij was toen 19 jaar- het Jongemannenkoor Fortissimo op, dit naar aanleiding van het 10-jarig jubileum van Frits de Groot als dirigent-organist van het Fort-kerkkoor.

Aanvankelijk was het bijna iedere avond bestuursvergadering, meestal bij Wim thuis, Koning Willem I straat 15, doorgaans tot diep in de nacht, als pa en ma Steenbak al uren op bed lagen.

Eén keer, toen het thuis niet kon, hebben ze vergaderd in ‘n "duivencafé" op de Antwerpsestraatweg waar ze nog nooit eerder binnen geweest waren en waar ze niet alleen koffie gedronken hebben.

Wim was van meet af aan perfectionist. Als het niet goed ging kon hij heel emotioneel worden. Zo liep hij soms, geïrriteerd, midden onder de repetitie weg, wat de eerste keer een geweldige indruk op de zangers maakte. Bij latere herhalingen echter nam ’n lid de plaats van Wim in en werd vrolijk verder gedirigeerd.

De volgende repetitie werd dan gedaan alsof er niets gebeurd was. De vriendenband –altijd typerend geweest voor het koor- trotseerde alle gevaren.

Zijn muziek kapotscheuren als het niet goed ging heeft hij maar één keer gedaan.

In 1960 werd hij –op verzoek van Frits de Groot- repetitor van het Jongenskoor van "’t Fort".

In 1964 dirigeerde hij –op het laatste nippertje gevraagd om de zieke Kors Monster te vervangen- een concert van het Bergen op Zooms Mannenkoor en wel zó, dat men hem maar gelijk als vaste dirigent benoemde, een functie die hij 7 jaar zou vervullen.

In 1965 werd hij dirigent van het kerkkoor Martelaren van Gorkum.

In datzelfde jaar trouwde hij met Ria van Terheijden. Ook startte hij dat jaar de jaarlijkse kerstzang van de patiënten in het ABG.

In 1967 werd hij dirigent van het gemengd koor Polyhymnia te Steenbergen.

In 1968 verzorgde hij –samen met Frits de Groot- met het Lourdeskoor de liturgieviering voor de KRO-televisie. Er zouden later nog 2 televisie-uitnodigingen volgen.

In 1969 werd hij benoemd tot dirigent van het Zeekant-meisjeskoor, wat later als "Mea Dulcia" onder zijn leiding furore zou maken.

In 1972 dirigeerde hij de Mozart Krönungsmesse en Jubilate Deo met de gezamenlijke koren die toen onder zijn leiding stonden, te weten Fortissimo, Mea Dulcia, kerkkoor O.L.Vrouw van Lourdes en de genodigde koren Tavenu (Dinteloord) en Polyhymnia (Steenbergen).

Vanaf 1980 is hij aan de Gemeentelijke Muziekschool te Bergen op Zoom docent AMV, waarvoor hij, studerend naast uiterst drukke werkzaamheden, het Staatsdiploma behaalde.

In 1985 moest hij, wegens overbelasting, afscheid nemen van het kerkkoor van O.L.Vrouw van Lourdes, bij welke gelegenheid hij de gouden speld van verdienste ontving en tot erelid van het koor benoemd werd. Tevens viel hem daarbij de Gouden Speld van de Landelijke Gregoriusvereniging ten deel.

In 1986 dirigeerde hij op uitnodiging het kerstconcert van het Middelburgs Mannenkoor, met als soliste Caroline Kaart.

In 1990 verzorgde hij –samen Jacques Reuland- de inleiding van 2 radioprogramma’s van de KRO-rubriek "Zin in muziek". De aankondiging vermeldde fraai: "In gesprek met 2 prominenten uit de koorwereld, Jacques Reuland en Wim Steenbak".

En nu is hij net terug van een concertreis met Fortissimo naar Cornwall, waar hij –zoals het verenigingsblad vermeldt –ook deze gelegenheid niet voorbij liet gaan om onze cultuur ook in Engeland uit te dragen.

In zijn repertoire-keuze valt vooral de vernieuwing op, het durven programmeren van moderne koorwerken.

Dit had tot gevolg dat de befaamde Nederlandse componist Henk Badings voor zijn koor niet minder dan 3 nieuwe composities schreef, te weten ‘de Ballade van de Twee Koningskinderen’, ‘De Zoom’ en ‘Jubelstadje’, de laatste twee geschreven voor de feestelijkheden rond 700 jaar Heerlijkheid, op teksten van de grote Bergse litterator Anton van Duinkerken.

Ook van de bekende Nederlandse componist Albert de Klerk voerde hij vaak werken uit, o.a. zijn volledige cyclus "Vitis Florigera" en van de Belgische componist Vic Mees diens "Tweeklank van Aard en Water".

Met Fortissimo bracht hij in 1991 voor de KRO de Messa Impromptu van Jan Mul. Ook de traditionele jaarlijkse concerten in deze Hofzaal worden gekenmerkt door introducties van werken van hedendaagse internationale componisten.

In de loop van de jaren heeft hij -vooral met het door hem tot grote landelijke bekendheid gebrachte Fortissimo-  vele bijzondere resultaten behaald.

Zo werd bijvoorbeeld bij het 25-jarig bestaan van het Koninklijk Nederlands Zangersverbond Fortissimo, uitgenodigd voor het galaconcert in Den Bosch, bij welke gelegenheid Wim en Ria voorgesteld zouden worden aan de Koningin.

Gala ! Ria moest in het lang ! De jurk werd een hoofdstuk apart. De Koningin liet verstek gaan wegens dikke mist. Daarmee ging ook het protocol en de jurk de mist in.

Twee jaar later kwam er toch genoegdoening. Wim’s Fortissimo kreeg de eervolle uitnodiging, als enig mannenkoor,  mee te werken aan het gala-concert ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de "Association for the Good of European Choirs". Die dag was het niet mistig en Wim werd voorgesteld aan Koningin Beatrix en Prins Claus, waarbij laatstgenoemde zeer geïnteresseerd bleek.

Ik heb vergeten te vermelden, dat Wim 2 zusters heeft. Als goede Bergenaren is de één getrouwd met een Hagenaars en de andere met een Franken.

Dit even terzijde.

De landelijke bekendheid van Wim manifesteert zich in meerdere zaken.

Zo is hij regelmatig jurylid bij Zangersdagen, werd hij met Fortissimo onderscheiden door het Koninklijk Nederlands Zangersverbond met de oorkonde voor bijzondere verdiensten, eveneens met de Heinze-decoratie voor de bijzondere inzet voor uitvoering van werken van hedendaagse Nederlandse componisten, waarvan hij in veel gevallen de wereldpremière uitvoerde !

Ook de concertreizen zijn vermeldenswaardig, en geven een goed beeld van hoe Wim de culturele naam van Bergen op Zoom exporteert. Ik noem u: Wales, Engeland Duitsland, Tsjecho-Slowakije, België.

Zijn eerste oversteek naar Engeland gaf hem meer vliegangst dan podiumvrees. Maar ook hier heeft hij toen een voorbeeld-functie vervuld. Hij kuste n.l. zoals later de Paus zou doen, na de landing de grond.

Ik noem u nog enkele belangrijke concerten:

Bij het 25-jarig jubileum van de Arbeitsgemeinschaft Europaïscher Chorverbünde,

Bij het Brabants Badingsfestival in 1987.

Musica Sacree in Maastricht 1992,

Voor de radio-omroepen KRO-Avro-Ncrv-EO-Vara-Nos,

TV KRO en NCRV,

Diverse belangrijke festivals: Europacantat Namen, Let the people Sing BBC.

Verder: jaarlijks de Maria-Ommegang, 15 augustus de eucharistie-viering op de binnenplaats van het Markiezenhof, Dodenherdenking op 4 mei, kerstviering op Vrederust en in bejaardentehuizen.

Resumerend heeft de jury de volgende conclusies getrokken:

-Wim is een begaafde koordirigent, die de perfectie nastreeft en die ook bereikt;

-Wim heeft daarnaast de bijzondere eigenschap van zijn koren een hechte vriendenkring te maken, waarin motivatie en resultaat elkaar omhoog stuwen tot ongekende hoogte;

-Wim heeft de durf niet gemakkelijk verkoopbare maar hoogstaande moderne composities in zijn repertoire op te nemen;

-Wim brengt veelvuldig hedendaagse componisten van het Nederlands taalgebied in the picture;

-Wim maakt de naam van Bergen op Zoom –niet alleen in Nederland, maar ook ver over de grenzen- bekend als artistiek en cultureel hoogstaande stad.

Daarom, om alles wat ik hier gememoreerd heb, opdat de grote maatschappelijke relevantie van zijn werk voor onze streken in deze prijs een duidelijk verdiende erkenning mag hebben, daarom krijgt hij de onderscheiding.

Wim, met een kleine variatie op Shakespeare:  "Indien muziek der liefde voedsel is, zing eind’loos voort en geeft mij overdaad!"