De Sakko-prijs voor Kunsten en Letteren 1997 is toegekend aan
Léon Vermunt,
beeldend kunstenaar
te Halsteren,
vanwege zijn hoge kwaliteit van werken in diverse, soms heel verschillende genres en materialen waarbij hij zijn veelzijdige artisticiteit combineert met een grote mate van ambachtelijkheid. Daarmee heeft hij het productieproces van zijn kunstwerken volledig in eigen hand.
Léon Vermunt heeft bovendien de gave door zijn innemende persoonlijkheid in open communicatie te treden met zijn publiek, opdrachtgevers en belangstellenden.
Geïnspireerd door zijn kontakten met de bewoners van diverse dorpen in het Markiezaat heeft Léon Vermunt een geheel eigen bijdrage geleverd bij het tot stand komen van herinneringsbeelden inzake de gemeentelijke herindeling. Hij gaf de voormalig-zelfstandige dorpen een blijvend, in brons gegoten, eigen gezicht.
Met dit alles levert Léon Vermunt een belangrijke bijdrage op het gebied van de beeldende kunst in het Markiezaat van Bergen op Zoom.
Bergen op Zoom, 8 november 1997.
Toespraak Léon Vermunt, 8 november 1997:
Leon Vermunt en Annemiek Dagelinckx, Pepijn, Roxana, Viola, Vrienden van Leon en Annemiek, en natuurlijk, vrienden van de Sakko-Cultuurprijs.
Als nieuwe voorzitter van de jury van de Sakko-Cultuurprijs is het mij een eer de laureaat van dit jaar aan U voor te mogen stellen, Leon Vermunt, beeldend kunstenaar te Halsteren.
Leon is door de jury unaniem aangewezen als Laureaat voor dit jaar. De prijs komt hem toe en we kunnen U uitleggen waarom. Maar voor we dat gaan doen willen we even stilstaan bij degene die vandaag in de bloemetjes gezet wordt.
Wie is Leon Vermunt
Nou moet ik eerlijk zeggen, ik heb Léon de laatste tijd een aantal keren ontmoet, maar zoals U hem hier ziet zitten, zo ken ik hem eigenlijk niet. Zo zonder stof op zijn bril en met een schone broek aan. Ik moest eerst zelfs even goed kijken of je het wel was.
Leon Vermunt is iemand die altijd in een wolk van stof ronddwarrelt, met stukjes gips in zijn haar en met gruis aan zijn handen. Als hij zichzelf op de borst zou kloppen dan komt er stof uit z'n trui, misschien dat hij dat daarom ook niet zo vaak doet.
Léon werd geboren in 1952 in Roosendaal, U weet wel, dat is iets voorbij Wouw. Hij groeide daar op zonder noemenswaardige tegenslagen. Een beetje een serieus kind, zegt hij over zichzelf.
Zoals dat gaat met serieuze kinderen, die komen op het lyceum en in het geval van Roosendaal is dat dan het Norbertus. Maar al was Leon dan serieus, Latijn was nog een graadje serieuzer en op een goed moment werd hem dat toch te heet onder de voeten. Hij was heel snel aan het eind van zijn Latijn. Maar Roosendaal kende in die tijd ook nog een MULO en dat bleek uitkomst te bieden.
Natuurlijk vraag je je af of Leon in die tijd al volop bezig was met klei en gips maar dat blijkt niet het geval te zijn geweest. Hij hield het allemaal nog twee-dimensionaal. Er werd veel getekend. Misschien is zijn familie daar achteraf nog wel mee te feliciteren want Leon zou toch lelijk beslag op het schuurtje hebben moeten leggen wanneer toen al de tekeningen in drie dimensies zouden moeten worden omgezet.
Maar dat tekenen was op zich wel de aanleiding om Leon in de richting van de kunstacademie voor te sorteren. O ja, maar wel met een duidelijke restrictie erbij ..... het diploma voor lesgeven moest ook gehaald worden .... Mocht dat artistieke niet zo uit de verf komen, dan had je altijd nog wat om op terug te vallen..... het onderwijs.
Dat was op zich niet zo onaardig bedacht, want na die opleiding aan de kunstacademie in de periode 1970-1974 ben je inderdaad begonnen met lesgeven .... in Halsteren, U weet wel, voorbij Noordgeest. En je bent daar toen ook gaan wonen.
Dat lesgeven, dat ben je eigenlijk tot op de dag van vandaag blijven doen, alleen steeds minder en steeds gerichter. Het is niet meer de Halsterse LHNO maar het zijn de kunstacademies van Rotterdam en Goes waar je studenten voor je neus hebt zitten, en dat dan ook nog maar zo heel af en toe. Het contact met jongeren houd je wakker en dat contact bepaalt een mens bij wat hij aan het doen is.
Het lesgeven zelf beviel je dus goed en tegelijkertijd gaf je dat financieel de mogelijkheid om aan een andere droom te werken. Een eigen atelier. En in dat atelier daar moest niet ge-navelstaard worden maar dat was bedoeld voor noeste arbeid.
Léon ontwikkelde een fascinatie voor het ambacht van beelden modelleren en ook nog zelf gieten en afwerken. Zweet, bloed en tranen, dat moest eraan te pas komen. Maar dat leer je niet zo maar op een school, zelfs niet op een kunstacademie. Leon ging in de leer bij Jacques Verhey van Wijk, uit België.
Zijn leermeester kwam speciaal een aantal maanden in Halsteren wonen om samen met Leon aan het werk te gaan. En zo werd Léon niet alleen vormgever maar ook vormgieter.
Leon is er buitengemeen trots op dat hij zakelijk / economisch deze ontwikkeling heeft kunnen doormaken zonder daarbij op anderen te leunen. Ook later zal hij zijn atelier blijven besturen als een manager. Hij heeft een ondernemersplan en was daarmee de eerste kunstenaar in Nederland. Dat brengt structuur in je werk en in je financiën. En het haalt het kunstenaarschap uit het circuit van de geitenwollen sokken.
Om zakelijk succesvol te werken moet je op drie dingen letten:
KEN JEZELF KEN JE PRODUKT KEN JE KLANT
En je hoeft er niet voor over hete kolen te lopen, maar gewoon hard werken.
Natuurlijk is die hele ontwikkeling niet verlopen zonder haperingen en problemen. Er waren ook hele moeilijke perioden bij. Maar ondanks dat Leon ook groene sneeuw heeft gekend is hij selfsupporting en daar mag je best trots op zijn.
Leon werkt volgens een bepaalde methode, de "cire perdue" methode; verloren-was.
Léon heeft het me allemaal uitgelegd, hij blijft namelijk ook een onderwijzer, en hij is loei-enthousiast over zijn werk. Maar gaande die uitleg werd ik er doodmoe van. Leon maakt namelijk een beeld niet 1 keer, maar hij maakt elk beeld wel 5 keer.
Eerst modelleert hij in klei. dan is het beeld daar .... denk ik dan .... dat kan je op zich zo al op de schoorsteen zetten, maar nee, dat is pas het begin. van dat beeld in klei wordt een negatief gemaakt in gips dat is twee... en daarvan weer een positief in was. dat zijn er dus al drie…
dat wassen beeld wordt weer verder verfijnd en bijgewerkt. Madame Tussaud zou er intens tevreden mee zijn, Leon niet. Die stookt dat wassen beeld op een groot vuur naar de bliksem, maar dat beeld laat ondertussen wel een afdruk na in een vuurvaste cement-mal ..... (vier) nou, en daar giet hij dan brons in ..... (vijf) he he… en dan is het nog steeds niet klaar. Want met zwaar materiaal wordt elk beeld tot op de tiende millimeter afgewerkt ..... en zo word het een kunstwerk.
U voelt wel aan, het is in de ogen van Leon ontzettend belangrijk dat een beeld is ontworpen én gegoten door de beeldhouwer zelf, want als het brons is afgewerkt is het kunstwerk het handschrift van de kunstenaar. Het beeld zelf is zijn signature .....
Even terug ...
Als u zich nou afvraagt waar de jonge Leon zoal zijn hart van vol had als aankomend kunstenaar dan mag ik U melden dat dat vooral onderwerpen betroffen die met de natuur te maken hadden. Schelpen, botjes, bladeren.
Vervolgens ontdekte hij de mens als inspiratiebron voor vormgeving, en in de trappen van vergelijking komt hij uit bij de overtreffende trap en dat is de vrouw. Met name het eigen, vrije werk van Léon houdt zich met dit laatste onderwerp bezig.
Bekend zijn de beelden van Leon die hij gemaakt heeft ter gelegenheid van de gemeentelijke herindeling, De Moermakkertjes in Wouw, de Pinnenrooier in Wouwse Plantage, Alterke Droogbrood in Halsteren en noem ze allemaal maar op.
Van een artistiek heel andere kwaliteit getuigen zijn vrije beelden, beelden die veelal geïnspireerd zijn op het vrouwelijk naakt. Er zijn diverse Torso's; heel boeiend is het beeld Femme Flamme; en met name heel indrukwekkend is het beeld Aurora.
Een beeld geïnspireerd op een ballet. Op een sublieme wijze weet je daar een pose die slecht een fractie van een seconde in het ballet zichtbaar is te vereeuwigen in brons. En de danseres blijft de indruk wekken dat ze zo soepel is als was.
Ik denk alleen dat je minstens een 1-eiige tweeling of drieling nodig gehad hebt voor het poseren, want dat houdt een model nog geen 5 minuten vol .....
Dat is dan in ieder geval nog een voordeel van de toename van meerlingzwangerschappen.
Een heel aparte plaats in jouw oeuvre wordt ingenomen door het beeld: de bron van de Viersprong, ook in Halsteren. Dit beeld is vervaardigd van aluminium. Een bijzonder materiaal om te gieten. Het leverde jou een nominatie op voor een landelijke prijs.
Wat de jury in jouw manier van werken aansprak, naast de kwaliteit, was met name jouw nieuwsgierigheid als het om je opdrachtgevers gaat. Je bent altijd bereid tot een grote mate van overleg en communicatie. Juist ook als die opdrachtgever een overheid is en zich presenteert in de vorm van leefbaarheidgroepen en inspraakcomités. Ook dan laat je je inspireren door het verhaal van je klanten.
We vonden het van grote klasse getuigen dat je niet uit te dagen bent tot een stromingenstrijd. Jouw ambachtelijkheid is groot genoeg om zowel figuratief als non-figuratief te kunnen werken, de vormen zoekend in de klei, soms organisch, zelden scherp. De muzikale bijdrage van deze dag is hierop ook afgestemd. Het is allemaal in koper, het zijn drie heel verschillende muzikale bijdragen, verschillende stijlen, en het is allemaal van de bovenste plank.
Er zijn inmiddels tientallen exposities geweest van jouw werk, in binnen en buitenland. Op tal van plaatsen kunnen we beelden van jouw hand aantreffen, zowel in privé-collecties als in overheidsbezit. In de openbare ruimte zijn er in de omgeving een 12-tal beelden van jou te bewonderen.
Het is de jury opgevallen dat er in Bergen op Zoom zélf slechts 1 beeld van jou staat. In de voortuin van het kantoor van de Akzo.
Wat dat betreft is de gemeentelijke herindeling ons goed uitgekomen want daardoor is het aantal beelden op Bergs grondgebied (volgens de nieuwe indeling dan) in 1 klap meer dan 6 x toegenomen. Komt Mohammed niet naar de Berg dan moet Bergen maar op stap.... Mocht iemand twijfelen aan het nut van de gemeentelijke herindeling dan is dat toch tenminste een royale winst. We hebben in 1 klap honderden procenten meer Vermunts binnen de gemeentegrenzen.
Ik kom aan de afronding toe. De jury was unaniem van mening de Sakko-prijs voor kunsten en letteren 1997 toe te kennen aan Leon Vermunt.
Kernwoorden in de overwegingen waren:
kwaliteit, pluriformiteit, ambachtelijkheid, gerichtheid op de samenleving, bereidheid tot communicatie.
Dat de prijs juist in dit jaar aan Léon werd toegekend heeft als achtergrond de bijdrage die Léon geleverd heeft rond de gemeentelijke herindeling van dit voorjaar aan diverse dorpen die onderdeel uitmaken van het historische Markiezaat van Bergen op Zoom.
Bergen op Zoom, 8 november 1997.
namens de jury, namens Sakko BV
Willem Vermeulen, Theo Mangnus, voorzitter. directeur.