De Sakko-prijs voor Kunsten en Letteren 1999 is toegekend aan
Bert Bevers
wegens zijn niet aflatende inzet voor de poëzie in het algemeen en het opbouwen, in ruim 25 jaar, van een geheel eigen poëtisch oeuvre. Bert Bevers heeft de gave om te observeren en woorden te vinden voor het bijna onzegbare. Daarbij weet hij hoge kwaliteit te koppelen aan maximale toegankelijkheid. Zijn werk kenmerkt zich door, voor elke mens herkenbare emotionaliteit. Zijn passie voor de poëzie maakt van Bert een motor die zelden stationair draait maar op volle toeren de plaats die poëzie in de samenleving inneemt verdedigt en vergroot. Dit vertaalt Bert niet alleen door zelf gedichten te schrijven maar ook door gedichten van anderen te ordenen en te publiceren. Hij steunt maatschappelijke initiatieven op literair terrein, terwijl ook de journalistiek hem op het lijf geschreven is. Het meest in het oog springend was onlangs het initiatief om in Bergen op Zoom gedichten op gevels van gebouwen aan te brengen om daarmee het contact tussen publiek en poëzie te bevorderen.
Met dit alles levert Bert Bevers een onmisbare bijdrage aan het literaire en culturele leven van stad en land van Bergen op Zoom.
Bergen op Zoom, 13 november 1999
TOESPRAAK BERT BEVERS, 13 november 1999:
Bert Bevers, Geertje, familie en vrienden van Bert en natuurlijk, vrienden van de Sakko cultuurprijs.
Als voorzitter van de jury van de Sakko cultuurprijs is het mij een eer de laureaat van dit jaar aan U voor te mogen stellen.
De jury heeft, zoals bekend is, besloten om de Sakko cultuurprijs voor kunsten en letteren 1999 toe te kennen aan Bert Bevers, Bergs dichter, wonend te Antwerpen. Het is voor de negentiende keer dat de prijs wordt uitgereikt en voor de eerste keer is het een dichter die deze prijs ontvangt.
In Antwerpen hebben Bert en ik elkaar onlangs ontmoet en daar hebben we over allerlei zaken met elkaar zitten praten … onder het genot van goeie koffie, van goeie muziek, ik herinner met flarden Mattheus-passion, en de geluiden van de stad Antwerpen; zelfs met gesloten ramen word je door die geluiden en door die stad als het ware omarmd.
Daar waar je Bergen een warm nest noemde denk ik dat je Antwerpen een omhelzing kunt noemen en als het gaat over hoe de dingen toegaan in Antwerpen in vergelijking met Bergen, nou, dan is Bergen op Zoom een soort van klein Antwerpen of, veel leuker, Antwerpen is groot Bergen.
WIE IS BERT BEVERS WAT IS EEN DICHTER en WAAROM DEZE PRIJS
dat zijn de drie punten van mijn toespraak en die drie vragen, eigenlijk, die omkleden we dan op een bepaalde manier, U zult dat wel zien.
WIE IS BERT BEVERS. Een man die niet zo van verrassingen houdt en zeker niet erg in de aandacht wil staan. Alles zit tegen vandaag, want de verrassingen zijn niet van de lucht en het gaat echt om jou.
Bert is geboren in 1954, en goed jaar, ook mijn geboortejaar. Bert is geboren en getogen Bergenaar, om precies te zijn, hij is op het Fort opgegroeid. Hij was de oudste thuis en groeide op in de tradities van de stad Bergen op Zoom en die waren op dat moment ook nauw verweven met de tradities van de RK kerk. In ons gesprek kwam dat aan de orde . Veel van onze generatie-genoten hebben met hun kerkelijke opvoeding of achtergrond gebroken, voor zover dat dan kan. Jouw samenvatting vond ik heel intrigerend. Je jeugd en alles wat erbij hoorde heeft jou als mens, wie je nu bent, als het ware doordesemd. Een mooi bijbels beeld. Het is als het gist in het brood, dat je nergens meer kunt terugvinden of aanwijzen, maar wat het brood wel zijn vorm gegeven heeft.
Bert ging naar de lagere school, op het Fort, en daarna naar het Juvenaat, toen nog met paters, en na vijf jaar Latijn en Grieks haalde hij aan het Rijks de benodigde papieren om Nederlands en Engels te gaan studeren. Hiervoor moest je naar de grote stad, naar Tilburg.
Dat was in de tijd dat de professoren aan de universiteiten aan de studenten vroegen wat ze wilden doen, als ze al wat wilden doen, en zo niet dan werd daar in groepjes over gesproken . Het was niet helemaal jouw manier van werken.
Toen al was je perfectionist. En toen heb je je vrouw Geertje ontdekt. Het is in het begin van die 70-er jaren, en Albert laat ons die jaren herleven in woorden van Bert.
Albert Hagenaars: NAAM (1972)
Ik eet oorlog / en braak vrede
Ik loop op spreken / en verlam kieren van / zwijgen
Ik regel leven / en drink alle vormen dood
Ik heet / alles.
WAT IS EEN DICHTER
In deze tijd, zo vlak voor sinterklaas, bezondigen we ons allemaal wel aan het schrijven van versjes. En dan letten we vooral op rijm-woorden.
Sinterklaas zat te denken Wat hij aan Bert moest schenken Maar versjes schrijven is wat anders dan gedichten.
Ik zei het al: Bert is perfectionist en makkelijk geërgerd.
Nou, met dat eerste kun je een dichter worden, maar met dat tweede kun je beter een journalist worden. En dan het liefst stukken schrijven over het huidige onderwijs en de plaats van de poëzie in het programma van het vak Nederlands.
Een dichter hoeft niet in de eerste plaats makkelijk geërgerd te zijn, maar een dichter moet wel een perfectionist zijn, en dan iemand die goed kan kijken, kan observeren, en niet alleen dingen ziet gebeuren, maar vooral de emoties ziet die daar een rol bij spelen.
Je moet willen kijken en luisteren, naar de natuur of naar muziek of naar mensen of naar beeldende kunst,
En dan zijn er gedachten, associaties, woorden, en die komen in een opschrijfboekje en soms maanden later, dan begint het ordenen, het vijlen en slijpen, zoals een ander moet boetseren voor een beeld of alsmaar weer moet zoeken naar de juiste toon in een muziekstuk, zo is de dichter aan het stoeien en vechten met metrum, melodie, ritme en met klanken, met woorden, in hun klank en in hun betekenis.
En de dichter overlaadt je met klanken en woorden en betekenissen en emoties, en de perfectionist zegt dan: liever 1 helemaal goed dan een hele stapel 90%.
Maar word je daar niet een saaie Piet van? Nee hoor, want humor hoort er ook bij, en het is helemaal prachtig als je je collega’s werkelijk volledig op een verkeerd spoor kunt zetten met een zogenaamde historische vondst van 12 totaal verschillende gedichten over plaatsnamen. Die alle 12 uit 1 en dezelfde dikke duim waren gezogen. Mij is gezegd dat hier nog wraak op zal volgen.
Maar het grote werk zelf is dus gerelateerd aan zweet en tranen, waarbij Bert de inhoud boven de vorm stelt. En het gevoel boven het verstand.
Emoties, met woorden, …. Ingedicht …. Zover ingedikt en bijgevijld tot er een kunstwerk ontstaat ….
Een kunstwerk, bijvoorbeeld over Bergen op Zoom,
Albert Hagenaars: Bergen op Zoom, zaterdagochtend half 3.
Schuchter gefluister / trilt afscheid / door de straten
Een lied dat door de nachtval sluipt.
Elke splinter geluid / weet ik van deze stad.
Ik ken haar / elke stilte toe.
WAAROM DEZE PRIJS?
De Sakko cultuurprijs is een prijs voor het gehele oeuvre. En als je dat dan eens op een rij zet, dan is dat indrukwekkend. Zelfs als je bedenkt hoe genadeloos Bert de prullenbak voortrekt boven de map voor publicaties.
Maar een indrukwekkend oeuvre alleen is niet genoeg.
Bert heeft zich opgeworpen als een onvermoeibaar verdediger van de poëzie.
Hij wil terreinwinst en doet dat door initiatieven te nemen, - heel vaak samen met anderen, - waarvan velen hier aanwezig.
Die initiatieven hebben dan betrekking op het doen uitgeven van gedichten, op het selecteren van gedichten ten bate van bijzondere uitgaven, bundels rondom thema’s.
Literaire tijdschriften doen zelden vergeefs een beroep op Bert en desnoods richt je ze zelf op. Bij onze voorbereidingen voor deze prijs is ons van verschillende kanten verteld dat Bert de motor is van allerlei zaken, heel vaak achter de schermen. In dit verband mogen we ook noemen de stichting, of werkgroep stenen strofen die als doel heeft om gedichten op gevels aan te brengen. Weer een andere manier om de afstand tussen kunst en publiek te verkleinen.
Voor al die zaken die hier gezegd zijn en voor het vele dat niet is genoemd, verdient iemand het, misschien een beetje tegen eigen karakter in, om in het zonnetje gezet te worden.
Ik werd na de eerste publicaties zelfs gebeld door mensen die vonden dat we veel te weinig hadden opgesomd. Bert zat ook nog in deze redactie en die stichting. We hebben bij het persbericht het journalistieke werk van Bert buiten beschouwing gelaten. Dichter alleen is al mooi genoeg.
Nou, en als er dan iemand is die dit allemaal weer kan relativeren, dan is dat Bert zelf wel, want …. Want niets blijft …. Behalve dan toch het idee,
Nee, dat leest U maar op de gevel van het archief, we gaan luisteren naar Albert.
Albert Hagenaars: De nadering I, II en III. (1977)
I. Het is haar voor blijven:
Boven onze tijd ontvouwt / zich een donkergrijze schaduw
Het is naar binnen graven:
Over deze dagen werp ik / een handvol van mijn angsten uit /
En rust tracht ik te bouwen.
Het is steeds een voor blijven
II. De tijd glijdt / als een luie stoomboot / door de wereld
Schaamteloos blauw / strekt de hemel zich uit.
Daaronder is vrede / ver te zoeken.
III. Er kiemt een strijd / zo stil omhels je / alle boeken en je weet
Er komt een tijd / van strijd terug / en wat je pijn doet
Is het weten dat / het leren steeds weer sterft /
Voordat het klaar kan
Er is het weten / dat vergeten wordt / elkaar te naderen /
En al wat blijft is steeds / dan toch maar weer / die nadering die nadering.
Beste Bert en Geertje, ik wil zo de oorkonde gaan voorlezen en je de prijs officieel overhandigen. Maar voor ik dat doe wil ik als slot van mijn bijdrage het volgende zeggen. Ik heb met plezier nader kennis gemaakt met je werk, een beetje door deze omstandigheden gedwongen. Ik heb goede herinneringen aan onze kennismaking in Antwerpen en als souvenir je haiku’s uit hortus conclusus meegekregen. Daar wil ik jou voor bedanken.
OORKONDE
De Sakko prijs voor Kunsten en Letteren 1999 is toegekend aan Bert Bevers, Bergs dichter, woonachtig te Antwerpen,
wegens zijn niet-aflatende inzet voor de poëzie in het algemeen en het opbouwen, in ruim 25 jaar, van een geheel eigen poëtisch oeuvre.
Bert Bevers heeft de gave om te observeren en woorden te vinden voor het bijna-onzegbare. Daarbij weet hij hoge kwaliteit te koppelen aan maximale toegankelijkheid. Zijn werk kenmerkt zich door voor elke mens herkenbare emotionaliteit.
Zijn passie voor de poëzie maakt van Bert een motor die zelden stationair draait maar op volle toeren de plaats die poëzie in de samenleving inneemt verdedigt en vergroot. Dit vertaalt Bert niet alleen door zelf gedichten te schrijven maar ook door gedichten van anderen te ordenen en te publiceren. Hij steunt maatschappelijke initiatieven op literair terrein terwijl ook de journalistiek hem op het lijf geschreven is. Het meest in het oog springend was onlangs het initiatief om in Bergen op Zoom gedichten op gevels van gebouwen aan te brengen om daarmee het contact tussen publiek en poëzie te bevorderen.
Met dit alles levert Bert Bevers een onmisbare bijdrage aan het literaire en culturele leven van stad en land van Bergen op Zoom.
Bergen op Zoom, 13 november 1999.
Namens de jury, Namens Sakko b.v.,
Willem Vermeulen, voorzitter. Theo Mangnus, directeur