De Sakko-prijs voor Kunsten en Letteren 2004 is toegekend aan
Albert Joosen
vanwege zijn hoogwaardige prestaties in verschillende disciplines van de fotografie waarbij hij zijn veelzijdige artisticiteit combineert met een grote mate van ambachtelijkheid. Albert Joosen is een beeldend kunstenaar die met zijn werk de verbeelding van de toeschouwers op gang weet te brengen. Hij kan de mensen in het platte vlak vangen terwijl hij dimensies aan hen toevoegt. Door zijn geheel eigen visie op de kunstfotografie, waarbij de mens in zijn of haar wereld centraal staat, weet hij een geheel eigen licht te werpen op die werkelijkheid en gunt hij object en subject een eigen licht in de ogen. Bij dit alles schuwt Albert Joosen het experiment niet, slaat hij telkens nieuwe wegen in en weet hij hierdoor kwaliteit aan zijn werk toe te voegen. Vervolgens weet hij als docent op een toegankelijke en stimulerende manier de liefde voor zijn vak over te dragen op nieuwe generaties. Met dit alles heeft Albert Joosen een unieke bijdrage geleverd aan het culturele leven van stad en ommeland van Bergen op Zoom.
Bergen op Zoom, 13 november 2004
Toespraak Albert Joosen, 13 november 2004:
Vriendinnen en vrienden van de Sakko-kultuur prijs,
Het is mij een aangenaam genoegen hier weer te staan en namens de jury de laureaat van dit jaar aan U voor te mogen stellen. Albert Joosen, geboren in Breda, augustus 1945, opgegroeid vanaf zijn 4e jaar in Bergen op Zoom.
Albert is fotograaf en hij ziet er vandaag een beetje vreemd uit. Ik kan me niet herinneren dat ik hem ooit heb gezien zonder fototoestel in z’n handen. Hij weet zich zelf ook niet zo goed een houding te geven, dat hebben we al gemerkt. Je zult je wel een beetje naakt voelen, want zelfs op vakanties blijft Albert fotograferen.
Om er maar mee met de deur in huis te vallen, zoals mensen wel eens zeggen bij het bekijken van een modern schilderij: dat kan mijn neefje op de kleuterschool ook, zo zijn er ook mensen die bij de kategorie kunstfotografie denken: “Fotograferen, dat kan toch iedereen.”
Een camera in je handen, richten en dan op het knopje drukken. Kortom: kijken en knippen. Die mensen die zich in dit vak bewegen weten beter; het gaat in de kunstfotografie niet om een kiekje maken. Dat doet inderdaad iedereen en dat is gelijk ook zo boeiend.
Als je de lijst van Sakkoprijs-winnaars bekijkt kom je daar mensen tegen die viool spelen, beelhouwen, componeren of gedichten maken. Het zijn allemaal activiteiten waar iedereen zich wel eens mee heeft beziggehouden. Al is het maar in de vorm van sinterklaasrijmen maken, beestjes kleien op de kleuterschool en meedoen met het schooltoneel. We voegen vandaag aan die lijst een kunstvorm toe, je zou kunnen zeggen: de meest gedemoctratiseerde kunstvorm die er is: de fotografie. Iedereen maakt wel eens kiekjes. Desnoods met je telefoon. En we sturen ze elkaar toe vanuit verre vakantielanden, per e-mail, nog voor we thuis zijn. Honderden foto’s hebben mensen in het geheugen van hun digitale camera en dan is het vooral een kwestie van deleten want je kunt ze moeilijk allemaal uitprinten en in je digitale fotoboek op het bureaublad van je laptop zetten. Het is een zeer vluchtig product geworden.
Vroeger was dat anders: tijdens onze ontmoetingen hadden we het er nog over: dan kwam de fotograaf door de straat, eens per jaar. En het hele gezin stond met het zondagse pak aan en plat gekamde haren een beetje verkrampt rond een stoel en werd vereeuwigd. En als iemand z’n ogen dichthad gaf dat niet want de fotograaf tekende die ogen er met potlood wel weer in. Die foto’s waren kostbaar en uniek en soms misschien niet om aan te zien maar ze werden gekoestert en in een lijstje op de schoorsteenmantel gezet. De fotograaf als gemechaniseerde portret-schilder.
De makkelijke kiekjes van nu en de statige foto’s van toen.Wanneer is fotograferen nou ..... kiekjes maken ...... en wanneer is het een kunstvorm. Waar ligt die grens precies.
Albert fotografeert niet alleen, hij geeft ook les, hier aan de gemeentelijke school voor muziek- en kunstonderwijs. Ik verzin maar een naam, want die verandert toch elke 5 jaar. Als je aan Albert vraagt, tijdens die lessen: Waar eindigt het kiekje en begint de kunstfotografie, dan hoor je het volgende: Die grens ligt bij .... originaliteit en communicatievermogen, zeggingskracht.
Het beeld moet je als toeschouwer uitdagen om nog eens te kijken ...... origineel. En de foto moet niet alleen iets laten zien, maar ook iets met jou als toeschouwer doen ...... de verbeelding op gang brengen. Zodra er sprake is van dit soort communicatie tussen voorwerp en toeschouwer, is er sprake van een kunstvoorwerp. Om dat eindproduct te kunnen bereiken moet je wel wat doen:
Allereerst vaktechnisch ..... je moet je vak beheersen en dan gewoon ouderwets bij de basis beginnen: zelf ontwikkelen en afdrukken ..... dokawerk ..... en vervolgens al die nieuwere technieken. Je moet het allemaal goed in je vingers hebben en niet bang zijn voor ontwikkelingen. Van professionele Hasselblad via de Russische Lomo, de populaire Oosteuropese clack tot supermoderne digitale camera. Want komt er digitaal fotografie? Nou, dan dat dus ook allemaal maar eens goed gaan ontdekken, dan kan je altijd nog kijken of je er wat mee kan of niet. En dan blijkt ook je originele vak in de grafische wereld uitstekend van pas te komen om tot prachtige afdrukken van je werk te komen.
Vervolgens experimenteren. Zoals bij een dichter of componist gaat er heel wat de prullebak in voordat er een eindproduct is dat het helemaal is. Je moet blijven zoeken, kwaliteit zoeken.... en vooral ook ruimte blijven zoeken, soms claimen voor de eigen artistieke ontplooiing. Je moet wel vrijheid krijgen hiervoor en niet van opdracht naar opdracht hoeven sjokken.
En dan moet je de tijd nemen, observeren, een relatie met je onderwerp aangaan. Dat geldt voor modelfotografie in het atelier, maar zeker ook als het onderwerp de mens is .... laten we maar zeggen “in het wild” en niet in het atelier. En dan denken we bijvoorbeeld aan je laatste tentoonstelling “ik gun mij het licht in jouw ogen” Foto’s die mensen wat doen, die de mens laten zien, maar .... zo heb je verteld ..... het deed jou ook wat om dit werk te kunnen en mogen maken.
Zeggingskracht, verbeelding, foto’s die je wat doen, die jou als toeschouwer niet onberoerd laten.
Vooral de mens staat centraal in jouw werk. Je bent wat dat betreft dichtbij die portret-fotograaf gebleven. Maar nu zonder dat die mens verkrampt. Je laat mensen in hun waarde. Zelf zei je tegen mij ....... fotograferen is niet alleen gericht op de buitenkant. Je mag bij mensen binnenkijken. Wat het diepst in mensen leeft, angsten of verdriet of geluk, datgene wat iemand karakteriseert ..... als je dat kan vangen in een plaatje ..... dan heeft dat plaatje dus ook weer iets te vertellen.
De mens centraal, in zijn of haar eigen plekje. Dat betekent dat je de samenleving induikt, in al z’n aspecten. Bekend is ook jouw grote oevre op het gebied van de mens in vastenavond-bullen, en alles wat met dat spel te maken heeft. Je hebt het in de vingers om van de knop af te blijven en op het juiste moment toe te slaan.
Je hebt altijd ook je eigen kracht willen meten met vakgenoten. Zoals jongetjes op een schoolplein stoeien om te ontdekken hoe sterk ze zijn heb jij je in de wereld van Colour Art bewogen, wedstrijden doen om je te meten met collega’s. Hiermee verhoog je je eigen kwaliteit en ..... je hebt af en toe die krachtmeting ook met winst beloond gezien.
En .... je bent nog lang niet klaar in dit vak. Zelf zie je nog altijd groei-mogelijkheden en uitdagingen en dat is heel belangrijk. Je hebt de neiging om projectmatig te werken en wat dat betreft blijven ook wij erg benieuwd naar wat je in de toekomst zult gaan oppakken.
Maar nu dan de Sakko-prijs voor kunsten en letteren.
De jury was van mening, unaniem, dat Albert Joosen een dermate boeiend en professioneel oeuvre heeft opgebouwd als kunstfotograaf, naast al het andere werk, dat dat in de termen valt voor de Sakko-kultuurprijs. Voor je gehele oeuvre dus. Je weet met je werk de verbeelding van de toeschouwer op een bijzondere manier te stimuleren en je beweegt je in diverse genre’s en ook in diverse delen van de samenleving.
Dit alles bracht de jury tot de keuze voor Albert Joosen als prijswinnaar van de Sakko Kultuurprijs 2004.
Bergen op Zoom, 13 november 2004.
Namens de jury namens Sakko BV
Willem Vermeulen, voorzitter. Theo Mangnus, Directeur