De Sakko-prijs voor Kunsten en Letteren 2011 is toegekend aan
ir. A.M.P.J. Kil,architect te Bergen op Zoom en
R. Koster,architect te Alt Hoesselt, België
vanwege het uitzonderlijk creatieve gehalte van hun gezamenlijke prestaties op het gebied van de architectuur.
Gedreven door een voortdurende neiging tot het oplossen van vraagstukken op het gebied van bouwkunst en geïnspireerd door de eigen kritische beleving van de gebouwde omgeving komen beide, in vrijwel chronisch digitaal contact met elkaar, tot het vormen van gezamenlijke ideeën die altijd weer nieuwe wegen inslaan.
Zij laten zich hierbij inspireren door de zelf geformuleerde basis van hun denken, doen en laten: ‘de wereld kan schoner, mooier en leuker’. Door geen grenzen te stellen aan de fantasie en alle regelgeving en traditie desnoods discutabel te achten levert deze werkwijze telkens verrassende oplossingen op.
Vanwege deze kwaliteit is het werk van Ro en Ad, zowel locaal, regionaal als internationaal van grote betekenis. De bureaunaam ‘RO&AD architecten’ is door dit alles een begrip geworden voor kwaliteit en creativiteit.
Ro en Ad zijn daarbij gezegend met overtuigende verbale talenten en weten zo hun opdrachtgevers en ook de samenleving geleidelijk aan te winnen voor hun manier van denken en werken. Het realiseren van de verrassende ‘loopgraafbrug’ bij het Fort de Roovere is één van de vele bewijzen.
Ook leveren beide een belangrijke bijdrage aan het locale architectuurdebat en -klimaat, zo is met name Ad actief in het mede organiseren van de jaarlijkse Dag van de Architectuur en in het Architectuurplatform Bergen op Zoom.
Mede door de interlokale en internationale uitstraling van alle activiteiten, heeft de jury vastgesteld dat Ad Kil en Ro Koster hiermee een belangrijke bijdrage leveren aan het artistieke leven en de culturele uitstraling van stad en land van Bergen op Zoom.
Bergen op Zoom, 5 november 2011.
Toespraak ir. A.M.P.J. Kil, en R. Koster:
Vriendinnen en vrienden van de Sakko Cultuurprijs.
Beste Ad, met Verona, Lena en Stef. en Ro, met Danielle, Rick en Joost.
Het is mij, zoals elk jaar weer, een aangenaam genoegen hier voor U te staan om aan U de laureaat van dit jaar te mogen voorstellen. En dit jaar een extra aangenaam genoegen omdat er dit jaar zelfs twee laureaten zijn.
Ad Kil, geboren en getogen Bergenaar en Ro Koster, geboren en getogen ver boven de rivieren, Hilversum om precies te zijn en naar het zuiden als het ware een beetje doorgeschoten ….. want thans woonachtig in België.
Ro en Ad werken sinds 2005 zo ernstig samen, dat het een beetje eng begint te worden. Je kunt aan hun producten niet meer zien waar de inbreng van de 1 begint en die van de ander ophoudt. Vandaar dat de jury van de Sakkoprijs besloot om beide als laureaat vandaag in uw aandacht te plaatsen.
Hoe gaat dat dan, zo ernstig samenwerken? Dat gaat heel modern en digitaal. Ze zijn de hele dag online en denken hardop tegen elkaar. Er zit 150 kilometer tussen, maar de hele dag met een koptelefoon komt dat toch heel erg binnen. Ik denk dat als 1 van beide ’s nachts wakker wordt en een stemmetje in zijn hoofd hoort, hij niet denkt aan leden van zijn gezin die in nood kunnen zijn, en ook niet aan een mogelijk psychisch falen maar zich afvraagt wat Ad of Ro hem nu weer influistert.
Dat zij zo goed kunnen samenwerken doen ze tot hun eigen verrassing. Want elk zegt van zichzelf en van de ander dat ze enorme ego’s zijn en van ego’s is bekend dat ze het liefst alleen trippen. De ontdekking die ze gedaan hebben is dat ze in elkaars verlengde denken en dat dit als een soort drijfwiel elk extra kracht en inventiviteit geeft. Zo is 1 en 1 meer dan 2.
Natuurlijk kwamen er allerlei ontwikkelingen op het juiste moment. Email, msn, skype, en natuurlijk concurrerende tarieven om die dingen de hele dag aan te zetten.
Er wordt enorm veel gepraat ….. daar hebben ze elk ook een eigen talent voor meegekregen …… en er wordt al pratend ook erg veel gelachen. Ro & Ad zijn voortdurend op zoek naar ideeën, en hoe meer er gelachen wordt en hoe gekker de ideeën worden hoe dichter ze zitten bij het moment dat het ei van Columbus weer in zicht komt.
Als het gaat sprankelen kom je op de leukste ideeën. En leuk is ook een doel. Het motto van jullie, en van jullie bureau is ….. hoe kun je je werk als architecten inzetten om de wereld schoner, mooier en leuker te maken.
Dat motto vereist wel een andere manier van denken, niet alleen van jullie als architecten maar vooral ook van jullie opdrachtgevers. Je vraagt van jezelf en van je klanten een denkomslag. Het systeem moet als het ware worden omgedraaid.
Waar heel vaak woorden als efficiënt, goedkoop, snel de bepalende begrippen zijn in de architectuur komen jullie aan met dingen als: kwaliteit, verrassend, duurzaam, eigenwijs ….. maar niet perse poepduur.
Niet altijd durven opdrachtgevers met jullie ideeën mee te gaan. En dat is dan ook maar goed dat je tijdig dat inziet. Basisvraag in de relatie met opdrachtgevers is: wordt je blij van dezelfde dingen.
Jullie manier van werken kan tot verrassende zaken leiden. Veel aandacht kregen jullie met het ontwerpen van een volledig kartonnen interieur van een kantoor. Hergebruik van afval, een warme en akoestisch aangename werkplek, en als de handel versleten is of je aan een nieuw interieurtje toe bent gaat de hele zaak bij het oud papier.
Schoner, mooier, leuker. Dat bracht de term DUURZAAM in beeld. En het meest duurzaam is natuurlijk het inmiddels ingeburgerde begrip cradle to cradle. Kun je in het ontwerpen van gebouwen, meubels, gebruiksvoorwerpen, de materialen zo gebruiken dat alles terug te brengen is. Van wieg tot wieg. Een uitwerking daarvan zien we in de bamboe doodskist. Het groeit, het wordt gebruikt en aan het eind van het liedje heb je weer een bamboebosje.
Schoner, mooier, leuker. En dat kan je met de meest saaie dingen toch proberen na te jagen. Hoe saai kan een gemiddelde doe-het-zelf winkel eruit zien. Ontzettend saai. En je moet maar niet nadenken over de gebruikte materialen, isolatiemiddelen, en noem maar op.
Jullie bouwden een prachtige praxis met een groen dak en FSC gecertificeerd hout. Een vormgeving die goed in de omgeving past en eigenlijk is er maar 1 groot nadeel aan dat hele geval …… het staat jammer genoeg in Roosendaal.
Maar het is wel een goed voorbeeld van jullie instelling: je moet niet alleen roepen: het moet anders …… maar ook wegen vinden en het echt anders gaan doen. Schoner, maar ook leuker en mooier.
Het proces van die denkomslag en vanuit vraagstellingen komen tot producten vergt veel artisticiteit. Zo ontstaan niet alleen producten of gebouwen, maar zo ontstaat kunst.
Jullie hebben het hele Nederlandse volk iets te lachen gegeven ….. tijdens het journaal een aantal maanden geleden zagen we allemaal een watervlakte met daar net boven uit ….. het pratende en lachende hoofd van Pieter van Vollenhove. Hij was bij de eindoplevering van de restauratie van het Fort de Roovere en bij die gelegenheid werd jullie loopgraafbrug in gebruik genomen. Een brug die zover in het water is gezakt dat je het nauwelijks ziet. Groot respect voor natuur en het Fort. Een subliem idee. Mij bevalt de bijnaam die ik ook ergens hoorde: de Mozes brug.
Inmiddels werd door jullie ook een uitkijktoren ontwikkeld voor dit gebied en het wachten is op de centjes om die ook daadwerkelijk te laten bouwen. Ik zou alle betrokken instanties, overheden en sponsoren, willen oproepen hier serieus mee aan het werk te gaan. Zeker in tijden van crises is het voor volk en vaderland geweldig als er kunstuitingen zijn waar je gewoon vrolijk van wordt.
Kijken naar de wereld, natuur en bebouwde omgeving. Wat is mooi en wat is lelijk. Waarom zijn dingen zoals ze zijn. Jullie proberen dat op allerlei manieren te stimuleren. Hier lokaal o.a. tijdens de dag van de architectuur. Ad heeft er veel aan bijgedragen dat het platform architectuur er is en ook deze dag georganiseerd wordt.
De jury van de Sakkoprijs voor kunsten en letteren is overtuigd geraakt van jullie kunstzinnige, onconventionele, dynamische bijdrage en heeft, zoals bekend, besloten om de Sakkoprijs 2011 aan jullie beide te geven.
Bergen op Zoom, 5 november 2011.
Namens de jury, Namens Sakko b.v.,
Willem Vermeulen, voorzitter. Peter Etman, directeur.