De Sakko-prijs voor Kunsten en Letteren 2014 is toegekend aan
Peter Franssen ,graficus en illustrator te Bergen op Zoom,
vanwege de uitzonderlijke kunstzinnigheid waarmee hij, geinspireerd door de natuur en de stedelijke omgeving, zijn opgedane indrukken verwerkt tot indrukwekkende grafiek.
Van huis-uit tekende Peter omdat hij dat kon. Het werd zijn passie en via zijn studie polijstte Peter zijn gave tot een veelzijdig talent. Met veel geduld en op ambachtelijke wijze heeft Peter inmiddels een behoorlijk oeuvre opgebouwd.
In zijn werk is vlakverdeling en kleurstelling zodanig aangewend dat de toeschouwer als het ware wordt uitgenodigd de prent binnen te stappen.
De sfeer die zijn werk uitstraalt herkennen we niet alleen in grafiek. Peter heeft zich ook de kunstvorm van het illustreren toegeëigend. In eigen beheer gaf hij in 2011 het boekje “Kriebel”uit.
Naast het beoefenen van deze kunstvormen heeft Peter zijn talenten ook in dienst gesteld van de Bergse samenleving, o.a. door het ontwerpen van wagens die mee rijden in de Bergse Vastenavond optocht. Ook werkte hij samen met bewoners uit o.a. de Rembrandtstraat om de kunsten in het algemeen en zijn kunstvorm in het bijzonder op een laagdrempelige wijze onder de aandacht te brengen.
Werk van Peter werd geëxposeerd in binnen- en buitenland, o.a. ook in het Markiezenhof in Bergen op Zoom.
Met dit alles levert Peter Franssen een indrukwekkende bijdrage aan het culturele en artistieke leven van stad en land van Bergen op Zoom.
Toespraak Peter Robert Franssen:
Vriendinnen en vrienden van de Sakko Cultuurprijs. Beste Peter en Jouke.
Het is mij, zoals elk jaar weer, een aangenaam genoegen hier voor U te mogen staan om aan U de laureaat van dit jaar voor te stellen. Peter Franssen, geboren en getogen Bergenaar, loot uit een bekende Bergse familie, al weer ruim de 30 jaar gepasseerd en al sinds hij een potlood in zijn handen kon krijgen bezig met het tekenen van fantasie en werkelijkheid of …. de gefantaseerde werkelijkheid.
Ik zal maar gelijk met de deur in huis vallen …. Peter en ik kennen elkaar al een knap poosje. Laten we maar zeggen zo’n 25 jaar. Ver achterin de kerk zat ooit geregeld een ventje aandacht naar mij te kijken tijdens de wekelijkse kerkdiensten waar ik in voorga en vervolgens zag ik hem dan aantekeningen maken.
Een oplettende volgeling ! zo leek het. Dat doet je altijd deugd. Tot ik een keer een velletje papier onder ogen kreeg waarop zijn theologische gedachten werden samengevat. Hij had een portretje zitten tekenen…. Getiteld: dominee.
Het rare is nu ……. En ik hoop niet dat er een jeugdprobleem achter zit, maar het opvallende is dat Peter nu nooit meer mensen in zijn werk laat zien. Hij heeft daar dan – toen ik er naar vroeg – wel een uitleg bij. “Kunst wil schoonheid laten zien ……” zie hij. Blijkbaar was dat met de tekening “dominee” niet voldoende aan de orde.
Maar het is wel opvallend wanneer je het werk van Peter bekijkt. Geen mensen. Wel de omgeving van mensen. Daar waar mensen leven, wonen, werken, zich recreëren. Hij gaat nog al eens op pad ….. lopend of met de fiets …… en observeert dan wat hij ziet. Landschap ….. gebouwen in het landschap of de stedelijke bebouwing. Soms zijn er beelden die hem raken en die beelden slaan zich als vanzelf op in zijn hoofd en neemt hij mee naar huis. Het is zowel vloek als zegen ….. zei je hiervan, tijdens 12 van onze gesprekken. Zegen omdat die beelden er zijn en vloek omdat ze uit je kop moeten.
Heeft U wel eens dat U op vakantie bent en iets geweldigs ziet of beleeft ….. Het kan iets heel gewoons zijn hoor, de kleur van de zonsopgang, de smaak van een glas wijn ….. de bloei van een plant …… en dat wil je dan meenemen. En thuis bloeit die plant niet zoals je je herinnert, is de zon opgegaan zonder dat je het merkte en de wijn blijkt ook niet ook maar in de verste verte op de wijn die je dronk in dat land onder die romantische klimop.
Een gewoon mens neemt daar genoegen mee en gaat weer over op de orde van de dag. Maar die beelden en herinneringen zitten Peter in de weg. Zijn kop zit er vol van en het moet er uit.
En Peter accepteert het niet dat een indruk die hij opdeed tijdens zijn reizen niet met dezelfde kwaliteit zou zijn om te zetten in een kunstwerk. Hij herinnert zich de sfeer, het licht, de kleur, de schaduw ……. En tekent net zo lang tot dat deze op papier weer een beetje tot leven komen.
Op een gegeven moment en soms na veel papier, heeft hij dan de compositie zoals het aansluit bij zijn herinnering. Zo smaakte de wijn precies …. Zullen we maar zeggen.
Maar dan is hij nog maar nauwelijks begonnen. Nu komt het ambacht …. Er wordt een koperen plaatje gemaakt, gezaagd en gevijld, voorbereid met de juiste stofjes en dan de tekening erop gekrast met een scherpe pen.
O ja …… in spiegelbeeld natuurlijk.
En dan etsen en een proefdruk maken …… schrapen, polijsten, kleuren. Waarom al die moeite? Was de tekening niet genoeg? Volgens Peter is er geen techniek waarbij je zo ragfijn lijntjes kunt zetten en sfeer kunt maken als met deze. De grafische ….
We kennen allemaal wel grafiek, etsen. De eerste generaties kinderboeken stonden er vol van en wat te denken van Middeleeuwse boeken, atlassen en Bijbels. Maar Peter gaat nog 1 stap verder dan deze techniek in het algemeen.
Hij brengt er ook kleur in …… niet zomaar een basiskleur. Ook hier wordt heel lang over geëxperimenteerd / proefdrukjes maken / tot het helemaal goed is.
Hij wil dat zijn prenten een statement zijn tegen lelijkheid.
Zijn prenten zijn ook een statement tegen snelheid …. Slow art …..
De prenten onderscheiden zich door een zeer sterke compositie, bijzonder kleurgebruik en de perfectionistische beheersing van de techniek. Dat Bergen op Zoom een inspiratiebron is, dat is bij veel prenten wel duidelijk. Maar Peter maakt van de sfeer van Bergen op Zoom geen Anton Pieck achtig geheel maar geeft de stad op een zeer gestileerde wijze weer. Wel grappig is, dat de kopers van jouw werk meer buiten Bergen te vinden zijn dan afkomstig uit onze stad.
Ook valt op de grote lijst aan exposities waar jouw werk heeft gehangen … Amsterdam, Breda, Rotterdam, Antwerpen, Maastricht, oudenaarde, enz. enz.
Over Peter zijn nog wel een paar andere dingen te zeggen ….. behalve dat hij Jouke aan zijn zijde heeft een ook nog dit jaar vader is geworden …….
Peter is als kunstenaar ook betrokken bij een aantal activiteiten in de samenleving.
Al jong was hij actief als dweil en als bouwer en op een gegeven moment ook als ontwerper. Daar zijn prijzen mee gewonnen maar het liefst sta je samen met een stel mensen met de handen in de klei om te modelleren.
Het verhaal van Vastenavond heeft jou gebracht tot het schrijven van een eigen sprookje. Kriebel werd niet alleen een verhaal maar ook een boekje. Nu niet met grafiek maar met aquarellen. Je bent niet alleen opgeleid als graficus maar ook als illustrator en dat is hier duidelijk te zien.
Een geheimpje van de grote mensen is dat we jou ook mogen herkennen als op Zuid/WestTV de tekenpiet zich laat zien. Een kleurrijke maar wel echte zwarte.
In de tijd van de Rembrandt expositie, hier in het Markiezenhof, had je niet alleen een parallelexpositie van eigen werk, maar ook een project, samen met de bewoners van de Rembrandtstraat: Rembrandt in de straat. Hier droeg je je vak uit. Samen met hen was je bezig met het maken van grafiek.
En een heel jong project is dat in het nieuwe complex Vissershaven. In samenwerking met Stadlander krijgen alle nieuwe bewoners een prentje. Maar eigenlijk is het een stukje van een prent. Als ze elkaar leren kennen en hun prentjes naast elkaar leggen vormt zich een nieuw geheel. En ondertussen is er dus kennisgemaakt.
Zo laat kunst niet alleen de schoonheid zien maar kunst wil ook verbinden ….. het werkt als cement in de samenleving.
O ja, En dan geef je ook nog een aantal uren les aan een middelbare school.
Al met al bracht dat de jury van de Sakko Cultuurprijs dat tot het besluit om jou dit jaar te nomineren.
Bergen op Zoom, 8 november 2014.
Namens de jury, Namens Sakko BV,
Willem Vermeulen Peter Etman
voorzitter directeur