De Sakko-prijs voor Kunsten en Letteren 2015 is toegekend aan
Rick Lelieveld, kunstschilder te Bergen op Zoom.
OORKONDE
Vanwege zijn bijzondere en hoogst artistieke oeuvre schilderijen en beschilderde schaakborden waarmee hij de toeschouwer uitdaagt het onmogelijke onder ogen te zien.
Zelf begiftigd met een zeer goed ontwikkeld ruimtelijk inzicht, weet hij aan de drie dimensies van het alledaagse een extra dimensie toe te voegen. Hij speelt hierbij met vormen en vergezichten die de werkelijkheid tarten en toch reëel lijken. Zijn werk valt niet voor niets in te delen onder de kunststroming van het magisch realisme. De uitdaging ligt bij de toeschouwer die moet leren “out of the box” te kijken.
Door zijn drang om voortdurend zichzelf te verbeteren, voortkomend uit een uitzonderlijk perfectionisme,
is zijn werk van zeer hoge kwaliteit. Het feit dat het werk van Rick Lelieveld via vele galeries in binnen- en buitenland in toonaangevende verzamelingen is opgenomen is hiervan het bewijs.
Het werk van Rick gaat gepaard met humor en is van een exceptionele kleurrijkdom. Met als rode draad een ‘geel bankje’ weet hij, met gebruikmaking van een beperkt aantal kleuren, visuele werelden te scheppen waar geen kleur aan ontbreekt. Soms verstild, soms spattend van het leven. Dit maakt zijn werk fascinerend en verklaart waarom Rick Lelieveld zich met recht kunstenaar mag noemen.
De bijzondere stijl en hoge kwaliteit van werken tracht Rick op zijn beurt weer over te dragen aan leerlingen. Tevens stelt Rick zijn talenten ten dienste van de veelkleurigheid van de Bergse Vastenavond waaruit hij van oudsher ook inspiratie haalt.
Met dit alles levert Rick Lelieveld niet alleen een belangrijke bijdrage aan de kunsten en letteren in het algemeen maar ook aan het artistieke leven en de culturele uitstraling van stad en land van Bergen op Zoom.
Bergen op Zoom, 7 november 2015
Namens de jury, Namens Sakko b.v.,
Willem Vermeulen, voorzitter Peter Etman, directeur
TOESPRAAK JURYVOORZITTER WILLEM VERMEULEN
Rick en Lilian, Paul en Marloes (en partner(s)), vriendinnen en vrienden van de Sakko Cultuurprijs.
Het is mij, zoals elk jaar weer, een aangenaam genoegen hier voor U te mogen staan om aan U de laureaat van dit jaar te mogen voorstellen.
De Sakkocultuurprijs 2015, gaat naar Rick Lelieveld, kunstschilder, hij noemt zichzelf ook wel “createur”, en uit zijn penselen komt, zonder dat het tegen te houden is, altijd het magisch realisme.
Meestal kan ik U op dit moment een hele sliert academies noemen en diverse opleidingen die de laureaat heeft doorlopen waarna het kunstenaarsleven een aanvang nam. In het geval van Rick is die lijst er niet. Rick is autodidact en het kunstenaarschap was er eigenlijk altijd al.
Rick is geboren en getogen Bergenaar, honkvast, hij woont nu een paar 100 meter van de plek vandaan waar zijn wieg stond, van de Ravelstraat naar de Zandstraat, en dat vindt hij ver genoeg. De wereld is groot maar je eigen huis is toch het beste. Hij heeft zijn jeugd doorgebracht op de Margrietschool in Meilust –ook niet ver weg- en heeft de lokalen van de Antonius MAVO van binnen bekeken.
Er moest gewerkt worden en dat gebeurde aanvankelijk bij de Sligro, ook weer in de buurt, en vervolgens een periode bij Philips-Morris ….. helemaal aan de andere kant van het spoor.
Rick zegt van zichzelf dat hij een huismus is, als kind al. Behalve dan met de Bergse Vastenavond want dan was Rick in de stad te vinden. De kleuren en de vormen van vooral de wagens in de optocht inspireerde hem al, als kind, om thuis aan de slag te gaan met karton en verf. Zo bouwde hij zijn eigen kleine optocht. En toen de gelegenheid zich voordeed om in het echt te gaan bouwen en ontwerpen liet hij die kans niet voorbij gaan. Het hele proces, vanaf ontwerpen via het modelleren tot het kleur geven van de wagens, dat alles had zijn aandacht en daarin kon hij tijden lang zijn creativiteit kwijt.
Op een dag liep Rick door een expositie in het Markiezenhof, georganiseerd door etcetera, en hij zag schilderijen hangen en dacht, …… verrek, dat kan ik ook. Want zonder dat hij het zichzelf realiseerde was de kunstenaar eigenlijk al geboren. Maar die kunstenaar moest alleen nog maar de tijd krijgen om aan de slag te gaan en ervaring opdoen om het ambacht zich verder toe te eigenen.
Kunstenaar word je niet als keuzevak - er komen wel wat talenten bij kijken, natuurlijk. Het vakbekwaam worden in penseelvoering en kleurgebruik. Maar, niet onbelangrijk, ook is het essentieel om een goed ruimtelijk inzicht te hebben. Dat was bij Rick van kind af aan al dik in orde. Hij is visueel ingesteld en heeft geen enkele moeite met de het uit elkaar houden van de drie dimensies. En soms voegt hij er gewoon een vierde dimensie aan toe, hoewel de kenners, de wiskundigen, beweren dat die vierde dimensie niet zou bestaan. Bij Rick wel. Hij daagt de toeschouwer uit als het ware “out of the box” te kijken.
Na een soort eerste fase, waar Rick zich nogal eens bezondigde aan het schilderen van vastenavond taferelen ….. als je inspiratie nodig hebt voor magische en soms realistische scenes is dat natuurlijk een goede voedingsbron. Het feit dat je die inspiratiebron benut wil natuurlijk niet zeggen dat je alléén maar over vastenavond kunt schilderen. Zeker niet dat je, zoals één van de kranten kopte, een vastenavond-schilder bent….. want wat is dat ….. een penseel in een bierglas of zo? ……. het is maar even gezegd.
Dus na een soort eerste fase, waar Rick zich vooral bezig hield met het schilderen van vastenavond taferelen volgt een fase waarin hij als een soort studieproject een stuk of 40 schaakborden schilderde.
Niet dat hij op een schilderij schaakborden componeert …. Dat is ook wel een uitdaging, met verdwijnpunten en horizon en zo, maar dan zou het een stilleven met schaakbord heten. Nee, hij koopt houten schaakborden en beschilderd deze op zo’n manier, gebruikmakend van het ritme van de velden, dat zich hele nieuwe werelden openen. Met zo’n bord aan de muur zou je inderdaad kunnen denken dat bij de buren de hemel gloort ….. of de hel.
In deze periode wordt de term magisch realisme duidelijker en beginnen mensen uit dat wereldje zich er voor te interesseren …. En dat wereldje is dan vooral buiten Bergen op Zoom. Daar, buiten Bergen, wordt Rick als kunstenaar eerder herkent en ook erkent dan binnen onze stadsmuren. Maar dat heb ik in mijn rol als juryvoorzitter wel vaker vastgesteld.
Er volgen exposities en ondertussen is Rick weer een beetje aan het opschuiven. Nu komen er grote doeken op de ezel te staan. En niemand weet waar vandaan, maar ook verschijnt er geregeld een geel bankje en dat bankje staat in een wereld die bekend lijkt maar tegelijkertijd vervreemdend is.
Het stelt jezelf als toeschouwer de vraag ……. In wat voor wereld sta ik eigenlijk en wat gebeurt er nou precies. In de fantasie van de schilder spelen verhalen die hij schildert …… of andersom ……. Hij schildert en al doende vormen zich verhalen. Maar u mag als toeschouwer, of wie weet, als eigenaar van zo’n schilderij er ook zelf een verhaal in zien, uw verhaal.
Het kleine jongetje dat op een onafzienbare kade in de schaduw van een gigantisch containerschip staat, ….. tot z’n kuiten in ….. niet het water, ook niet in de straatstenen, wat wel?, zich vasthoudend aan zijn eigen kleine speelgoedbootje, …. dat kan iedereen zijn in gelijk welke periode van uw leven.
Dat doet een kunstenaar. Vanuit een eigen creatief proces, vanuit een eigen verhaal tot een kunstwerk komen waar de toeschouwer in binnen kan lopen met haar of zijn eigen verhaal …..
Over welk schilderij ben je het meest tevreden? ….. dat vroeg ik ….. en Rick zei: ik ben altijd het meest tevreden over het laatste schilderij. En vervolgens denk ik: maar het kan nóg beter ….. bij het vólgende schilderij.
Rick zei ook dat hij zijn schilderijen ziet als zijn kinderen ….. alleen dan geldt het weer niet dat hij alleen over het laatste tevreden is ….. en er nog meer wil. Maar U kunt zich wel zijn grote zorg voorstellen toen bleek dat tante post 2 van zijn schilderijen had kwijtgemaakt. Ze waren opgestuurd voor een expositie in Polen en daar nooit aangekomen. Na 7 weken werden ze alsnog bezorgd, dat is 49 nachtjes toch een beetje niet lekker slapen.
Polen? Ja, Oost Europa, maar ook Scandinavië, zijn delen van Europa waar de interesse in het magisch realisme groter is – gemiddeld genomen- dan in Nederland. Misschien zijn wij gewoon te nuchter? Of hebben we te weinig fantasie? En natuurlijk kan je broodnuchter zeggen dat kunst helemaal niet nodig is om adem te halen en het leven te organiseren. Maar daar is taart ook niet voor nodig. Dat kan met droog brood. Kunst, in de woorden van Rick, is niet eens de taart die je af en toe bakt maar vooral de kers op die taart. Niet nodig maar onontbeerlijk.
O ja, Rick noemt zichzelf ook wel eens “createur”. Want die drie dimensies kun je natuurlijk proberen te vangen in het platte vlak … maar in die drie dimensies zelf werken is ook leuk. En dan kom je op het gebied van design, vormgeving, niet alleen bij bouwclub Variant, maar ook thuis. Maar ja, je kunt niet bezig blijven met keukens ontwerpen en kasten en een nieuw interieur. Alles is klaar aan de Zandstraat. Maar nu is er gelukkig een groot project. Een nieuw huis helemaal aan de zuidkant van het centrum. Voorlopig vragen alle dimensies daar hun aandacht. Gelukkig maar.
Natuurlijk is er nog veel meer over Rick te vertellen.
Er is ook nog muziek.
En er is ook nog het les gegeven.
En het organiseren van exposities hier in de stad.
Maar de professionele kunstbeoefening door Rick als kunstschilder, dat is de echte aanleiding dat we vandaag allemaal hier zijn.
Bergen op Zoom, 7 november 2015